ABC cen ropy naftowej i paliw - cz. 3

ABC cen ropy naftowej i paliw - cz. 3
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022

Większość ropy zmienia właściciela poza rynkiem. Jak ustala się ceny w kontraktach dwustronnych? Jak powstają ceny spot? Fizyczna dostawa ropy naftowej następuje albo na rynku spot (gotówkowym) lub poprzez kontrakty długoterminowe (dwustronne umowy handlowe będące dominującą formą handlu ropą). Rynek spot jest wykorzystywany do sprzedaży/kupna ropy nie objętej kontraktami długoterminowymi i transakcje tam dokonywane często mają charakter jednorazowy.

Biorąc pod uwagę logistykę transportu ropy naftowej, wydobywanej z morza (tzw. seaborn), na przykład ropy Brent, ładunki spot do natychmiastowej dostawy są tam rzadkością (rzadko kupuje się tankowiec ropy naftowej za gotówkę do natychmiastowego odbioru). Zamiast tego pojawia się istotny element transakcji spot, jakim jest odroczenie dostawy. Strony mogą w momencie zawierania transakcji z odroczoną dostawą uzgodnić przyszłą cenę, co upodabnia transakcję spot do kontraktu forward lub też, znacznie częściej, strony transakcji wiążą cenę ładunku ropy naftowej z datą załadunku.

Z kolei kontrakty długoterminowe negocjowane bilateralnie pomiędzy kupującym i sprzedającym dotyczą dostawy serii ładunków w określonym przedziale czasu obejmującym zwykle rok lub więcej. Dla przykładu, umowa na dostawy ropy, którą PKN ORLEN podpisał w ubiegłym roku z firmą Rosnieft - nota bene pierwsza umowa na bezpośrednie dostawy surowca od producenta - zawarta została na trzy lata. Obecnie około 80 proc. dostaw surowca do rafinerii w Płocku jest zabezpieczone kontraktami długoterminowymi (dostawy realizuje 3 dostawców). Pozostałe wolumeny Koncern zapewnia poprzez zakupy w formule spot.

Istotnym elementem kontraktu, oprócz wolumenu ropy, kalendarza dostaw, zabezpieczenia przed ryzykiem niewywiązania się z kontraktu jest metoda wyliczenia cen, po których nastąpią kolejne dostawy. Porozumienia cenowe sprowadzają się zwykle do uzgodnienia formuł cenowych, które łączą cenę ładunku z ceną rynkową (spot).

Biorąc pod uwagę różnorodność gatunków rop, cena konkretnego gatunku ropy jest zwykle ustalana poprzez dyskonto lub premię (dyferencjał) w stosunku do ropy referencyjnej, benchmarkowej. Dyferencjały są w formułach okresowo dostosowywane, by odzwierciedlić różnice w jakości, popycie i podaży różnych gatunków rop. Drugą zaletą formuł cenowych jest to, że poprawiają one elastyczność wyceny. Gdy jest opóźnienie pomiędzy datą zakupu a datą dostawy, pojawia się ryzyko cenowe. Strony kontraktu na ogół dzielą to ryzyko między siebie na uwzględniając je w formule cenowej. Najczęściej uzgadnia się, że data wyceny ładunku przypadnie w sąsiedztwie daty dostawy.

Sercem formuł cenowych jest identyfikacja cen spot głównych fizycznych benchmarków, takich jak WTI, Brent i Dubai. Ropy benchmarkowe są centralną charakterystyką systemu wyceny ropy i są wykorzystywane przez koncerny naftowe i traderów do wyceny ładunków w kontraktach długoterminowych oraz w transakcjach spot; przez giełdowe rynki terminowe do tworzenia kontraktów finansowych; przez banki i firmy do tworzenia instrumentów pochodnych takich jak kontrakty swapowe oraz przez rządy do celów podatkowych.

Jak powstają ceny spot?

W przeciwieństwie do papierowego rynku futures, na którym ceny obserwuje się w czasie rzeczywistym, publikowane ceny spot benchmarkowych gatunków rop są cenami odtworzonymi, czyli dochodzi się do nich w drodze szacunków. Ustalenie ceny rynkowej (spot) wcale nie jest łatwe, gdyż na wielu rynkach fizycznych klasyczne transakcje spot są rzadkością. Dlatego też rynkowe ceny spot, na których „wisi” system rynkowej wyceny ropy są bardziej tworem sztucznym niż bytem obiektywnym, są odtwarzane przez agencje raportujące ceny na podstawie innych obserwowanych i rejestrowanych transakcji „masowych”, jakimi są transakcje na rynkach papierowych. Takimi szacunkami zajmują się agencje raportujące ceny ropy naftowej (tzw. PRAsy) z których dwie najważniejsze to Platts i Argus. Chociaż znajdują się one w centrum systemu rynkowej wyceny ropy naftowej, ich „cenotwórcza" rola znalazła się od niedawna w centrum zainteresowania polityków. Na szczycie w Korei w listopadzie 2010 przywódcy G20 nawoływali do przeanalizowania w szczegółach „w jaki sposób PRAsy szacują ceny rynkowe spot i jak to wpływa na przejrzystość i funkcjonowanie rynków ropy".

PRAsy nie do końca działają jak „lustro odbijające handel". Metody identyfikacji ceny, która dokładnie odzwierciedla wartość baryłki ropy ocierają się o procesy decyzyjne, co może wpływać na strukturę rynku. Uczestnicy rynku oraz struktura rynku wywierają bowiem wpływ na rezultat działania PRAs, jakim jest podanie do publicznej wiadomości odtworzonej cena rynkowej, co z kolei wpływa na strategie tradingowe wielu uczestników rynku. Hedgowanie ryzyka wynikającego z decyzji PRAs może prowadzić do powstania nowych rynków (instrumentów) i nowych kontraktów. Różne PRAsy stosują różne metodologie szacunków cen bechmarkowych, co prowadzi do różnic w wycenie spot tego samego benchmarku. Pojawia się pytanie, która wycena jest poprawna? Pytanie o istotnym znaczeniu, biorąc pod uwagę znacznie cen spot rop benchmarkowych dla papierowego i fizycznego rynku ropy naftowej.

Źródło: Blog Głównego Ekonomisty PKN ORLEN - www.napedzamyprzyszlosc.pl/pl/blog
×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

SŁOWA KLUCZOWE I ALERTY

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: ABC cen ropy naftowej i paliw - cz. 3

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!