Perspektywy rozwoju technologii wytwarzania bioetanolu w Polsce w świetle wymagań europejskich
Zwolnienia i ułatwienia prawne zachęcały krajowych inwestorów do dalszego inwestowania w branżę biopaliwową. W samej UE planowano w 2008 r. przyrost zdolności produkcyjnych biopaliw I generacji (z roślin jadalnych) na 3,2 mld litrów (w tym niewielkie ilości II generacji - z surowców niejadalnych). Doszło wówczas do raptownego wzrostu zdolności produkcyjnych; obecnie wynoszą one w Polsce do ok. 2 mld l/rok (zdolności deklarowane), z czego 40% w bioetanolu i 60% w estrach metylowych. Biokomponenty są produkowane nie tylko z roślin jadalnych - podejmowane są także próby ich produkcji z surowców odpadowych.
Ze względu na atrakcyjność rynku, duże ilości biokomponentów pod koniec poprzedniej dekady przypływały do nas z odległych krajów obydwu Ameryk czy Azji. Wobec rosnącego importu zdolności produkcyjne rodzimych wytwórców biokomponentów wykorzystane były w ostatnich latach w ilości od 20% do 60%, co negatywnie oddziaływało na polski rynek. Niezadowolenie dostawców surowców - półproduktów do produkcji biopaliw - przekładało się też na protesty pod siedzibami producentów paliw. Uruchomiono szereg narzędzi do walki z importem, szczególnie w obszarze szarej strefy.
W 2009 r. ogłoszono nową dyrektywę 2009/28/EC, która coraz bardziej rygorystyczna w zakresie wymagań środowiskowych (walka o ograniczenia ilościowe dla biopaliw produkowanych z surowców jadalnych, ILUC, 6% redukcji rzeczywistej w 2020 r., zmiany terminów progu 60%, o czym poniżej).
Jednym z głównych wymagań Dyrektywy 2009/28/EC jest wprowadzenie tzw. kryteriów zrównoważonego rozwoju biopaliw oraz minimalnych wymaganych poziomów redukcji emisji gazów cieplarnianych dzięki ich wykorzystaniu (art. 17).
Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych dzięki wykorzystaniu biopaliw i biopłynów zgodnie z zapisami Dyrektywy 2009/28/EC wynieść ma obecnie co najmniej 35%; począwszy od 1 stycznia 2017 r. - co najmniej 50%, a od 1 stycznia 2018 r. - co najmniej 60% dla biopaliw i biopłynów wytworzonych w instalacjach, które rozpoczęły produkcję 1 stycznia 2017 r. lub później.
Redukcja emisji CO2 to obecnie podstawowy parametr oceny biokomponentów. Jednym z przyjętych narzędzi służących do kalkulacji emisji gazów cieplarnianych, dostępnych obecnie w Europie, jest kalkulator Biograce wersja 4.
Korzystając z kalkulatora Biograce policzono emisję dwutlenku węgla, a następnie wyznaczono rzeczywiste wartości redukcji emisji CO2 biopaliw transportowych produkowanych w pięciu zakładach wytwarzających bioetanol. Zestawienie wyników obliczeń przedstawiono w tabeli 1.
Dla obecnie funkcjonujących zakładów jako kryterium oceny i możliwości działania w przyszłości przyjęto kryterium 50% redukcji emisji CO2, która będzie obowiązywać od 2017 r.
Jak widać, bez szans na pozostanie na rynku biopaliw są dwufazowe technologie produkcji bioetanolu: gorzelnia - zakład odwadniający. Po pewnych zmianach techniczno-technologicznych czy surowcowych inne zakłady mogą pozostać w sektorach biopaliwowych.
Czy zostaną, to zależy to m.in. od kosztów przystosowania i kosztów produkcji (konkurencyjności).
W przypadku estrów, nieopisanych w artykule, sytuacja (w tym prawna) jest bardziej skomplikowana i stanowić będzie przedmiot osobnej publikacji.
W podsumowaniu można stwierdzić, że prawnie ogranicza się udział biopaliw produkowanych z surowców jadalnych. W tym obszarze istnieją w Polsce stosunkowo duże zdolności produkcyjne. Obecnie preferowane są biokomponenty produkowane z surowców niejadalnych (np. lignoceluloza), odpadów, technologie zaawansowane w zakresie konwersji biomasy na biokomponenty. W zakresie biokomponentów zaawansowanych krajowe zdolności produkcyjne dopiero powstają (np. Ekobenz Sp. z o.o. i inne).
Poszczególne badane zakłady różniły się pod względem wartości parametru badanego, jakim była redukcja emisji CO2. Z przeprowadzonych badań na obiektach rzeczywistych wynika, że produkcja bioetanolu w systemie dwufazowym (gorzelnia, zakład odwadniający) nie ma wielkich szans na spełnienie w przyszłości kryterium redukcji emisji CO2.
Redukcja emisji CO2 to problem, który będzie w przyszłości można rozwiązać dla większości zakładów o średnich i dużych zdolnościach produkcyjnych poprzez odpowiedni dobór surowca, logistykę, zmniejszenie energochłonności produkcji czy zmianę technologii. Większe szanse na sukces mają zakłady o dużych zdolnościach produkcyjnych (efekt skali).
Widoczne są preferencje dla biopaliw o wysokiej redukcji emisji CO2, produkowanych z surowców nierolniczych, odpadowych czy upraw celowych (np. rośliny wieloletnie).W zakresie bioetanolu lignocelulozowego Polska jest na etapie B&R (badania, rozwój).
KOMENTARZE (0)
Do artykułu: Przyszłość bioetanolu w Polsce