Procedury analizy bezpieczeństwa operacji (Job Safety Analysis) w międzynarodowych kompaniach naftowych

Procedury analizy bezpieczeństwa operacji (Job Safety Analysis) w międzynarodowych kompaniach naftowych
Fot. Adobe Stock/PTWP. Data dodania: 20 września 2022

W trakcie wykonywania prac dla międzynarodowych kompanii naftowych przed Poszukiwaniami Nafty i Gazu w Krakowie postawione zostało zadanie opracowania Procedur Analiz Bezpieczeństwa Operacji, co było warunkiem dopuszczenia PNIG Kraków Sp. z o.o. do pracy na rynku międzynarodowym.

Autor referatu opracował w języku angielskim, ponad dwieście procedur (Analiz Bezpieczeństwa Operacji) w i wprowadził je do stosowania na wiertniach wykonujących wiercenia poszukiwawcze i prace rekonstrukcyjne dla południowo afrykańskiej firmy naftowej "SASOL", posiadającej koncesję na polu naftowym Pande w Mozambiku. Obecnie procedury te są tłumaczone na język rosyjski i będą stosowane podczas pracy PNIG Kraków w Kazachstanie.

Wszystkie prace załadunkowe i rozładunkowe, montaże i demontaże urządzenia wiertniczego, operacje wiertnicze, rurowania i cementowania otworów wiertniczych, pomiary geofizyczne w otworach wiertniczych, przeprowadzanie prób i testów przemysłowych, likwidacja otworu prowadzone są zgodnie ze szczegółowymi procedurami bądź instrukcjami zgodnymi z normami światowymi wg IADC (International Assocation of Drilling Contractors), zasadami promowanymi przez SPE ( Society of Petroleum Engineers ) i "Dobrą Praktyką Wiertniczą". (Good Drilling Practice).

Obsługa jak i konserwacja oraz przeglądy poszczególnych podzespołów - (wchodzących w skład urządzenia wiertniczego) odbywa się również zgodnie z udokumentowanymi procedurami i terminarzem przeglądów. ( Preventive Maintanace System ) ( PM System ).

W przypadku występowania prac nie rutynowych, a niosących z sobą szczególne zagrożenia, kilkanaście lat temu wprowadzony został system pozwoleń na pracę (PNP), wg. angielskiej terminologii Permit to Work (PTW).

Od kilku lat w światowym przemyśle naftowym wprowadza się coraz powszechnej praktykę, przeprowadzania Analiz Bezpieczeństwa Operacji (ABO) wg. angielskiej terminologii Job Safety Analysis" ( JSA).

W niniejszym referacie przedstawiono kryteria decydujące, czy i kiedy należy wykonywać Analizę Bezpieczeństwa Operacji. Podano definicje oraz środki techniczne i działania zwiększające bezpieczeństwo operacji. Podano obowiązki osoby nadzorującej ABO, określono osoby wykonujące pracę, jak i osoby odpowiedzialne za wykonanie pracy na urządzeniach wiertniczych pracujących dla światowych kompanii naftowych.

Dokumenty ABO są dokumentami "żywymi", które winny być dostosowywane do warunków panujących na poszczególnych urządzeniach wiertniczych i do wymagań poszczególnych inwestorów. Niektóre dokumenty ABO mogą służyć jako pomoc w sporządzeniu podobnych analiz ABO przez podwykonawców pracujących na urządzeniu wiertniczym.

W ciągu trzech ostatnich miesięcy 2006 roku autor referatu opracował ponad dwieście analiz bezpieczeństwa pracy dla poszczególnych operacji przeprowadzanych na lądowych urządzeniach wiertniczych, podczas ich montażu, demontażu, transportu i podczas eksploatacji kontenerowych osiedli mieszkalnych.

Skróty, Definicje i terminologia

PNP Pozwolenie na Pracę
PTW Permit to Work
ABO Analiza Bezpieczeństwa Operacji
JSA Job Safety Analysis


2. STAN OBECNY ZAGADNIENIA


2.1. Pozwolenia na Pracę (PNP)
Pozwolenie na Pracę (PNP) jest to formalny, sporządzony na piśmie, dokument, który upoważnia do wykonania określonej Pracy w określonym miejscu przez określony czas.

Pozwolenie na pracę to rodzaj umowy pomiędzy zlecającym pracę i wydającym pozwolenie, a pracownikiem. Umowa ta podaje warunki, rodzaje przygotowań, zalecane środki ochrony osobistej, oraz ograniczenia, które należy dokładnie poznać i zastosować przed przystąpieniem do pracy. System pozwoleń na pracę pomaga w identyfikacji zagrożeń, kontroli oraz koordynacji prac oraz ustala i pomaga w przestrzeganiu bezpiecznych warunków pracy.

W pozwoleniach na pracę wymienione są czynności, które należy wykonać celem przygotowania sprzętu i obszaru do pracy. Podano, jakie środki ostrożności należy podjąć oraz jakie procedury muszą być przestrzegane, a także, jaki muszą być użyte środki ochrony osobistej by można było bezpiecznie wykonać pracę.

Pozwolenie na pracę (PNP) jest pomocne w identyfikacji i kontroli zagrożeń, ale samo w sobie nie czyni pracy bezpieczniejszą.

2.2. Rodzaje Pozwoleń na Pracę (PNP) - ( Permit to Work ) - (PTW)
  • pozwolenie na prace "gorące",

  • pozwolenie na prace "zimne",

  • pozwolenie na pracę w przestrzeni zamkniętej,

  • pozwolenie na odizolowanie terenu,

  • pozwolenie na prace elektryczne,

  • pozwolenie na wykopy / rowy,

  • praca na wysokości.


Na rys. 1 oraz rys. 2 przedstawiono schemat decyzji wydawania pozwolenia na pracę (PNP) oraz formularz PNP używany w PNIG Kraków Sp. z o.o.

Rys. 1 Schemat decyzyjny wydawania pozwolenia na pracę

2.3. FORMULARZ POZWOLENIA NA PRACĘ
Rys 2. Formularz pozwolenia na pracę - PNiG Kraków Sp. z o.o.

2.4. Warunki utraty ważności Pozwoleń na Pracę
Pozwolenie na pracę ważne jest tak długo jak długo utrzymują się warunki panujące w momencie jego wydania. Traci ono ważność, gdy pojawią się takie zagrożenia jak ekshalacje gazów, wycieki płynów, drastyczne zmiany warunków pracy sąsiadujących urządzeń lub zmiany kierunków wiatru powodujące napływ oparów w rejon robót.

Każdy pracownik ma prawo zatrzymać pracę jeżeli ma uzasadnione powody uważać, że praca jest, lub może się stać niebezpieczna. Prace nie mogą być podjęte do czasu uzyskania nowego pozwolenia

2.5. Podsumowanie:
  • przed rozpoczęciem pracy, teren pracy musi być sprawdzany,

  • przedmiot pracy winien być omówiony przez wydającego pozwolenie z Wykonującym Pracę,

  • w szczególności omawiane są procedury, używane wyposażenie / narzędzia oraz środki ochrony osobistej,

  • formularz pozwolenia na pracę (PNP) winien być sporządzony przez wydającego pozwolenie i akceptowany przez wykonującego,

  • określana jest końcowa godzina ważności pozwolenia, oraz warunki zmuszające do przerwania pracy,

  • pozwolenie na pracę jest zatwierdzane przez przedstawiciela inwestora.


3. OPIS PRZYJĘTEJ METODY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMU


Pomimo stosowania od wielu lat pozwoleń na pracę obserwowano w wiertnictwie występowanie niebezpiecznych zdarzeń bądź zdarzeń potencjalnie niebezpiecznych. By zwiększyć bezpieczeństwo pracy rozpoczęto dodatkowe przeprowadzanie analiz stopnia bezpieczeństwa poszczególnych operacji, poprzez "rozbicie" poszczególnych operacji na sekwencje i przedstawienie prawidłowych metod ich wykonania oraz przedstawienie zagrożeń występujących podczas wykonywania tych prac. Nazwano tę procedurę Analizą Bezpieczeństwa Operacji (ABO), po angielsku Job Safety Analysis (JSA). W niektórych bardziej skomplikowanych przypadkach zaleca się określenie stopnia ryzyka metodą tabeli oceny ryzyka.

3.1. Definicja Analizy Bezpieczeństwa Operacji ( ABO )
Analiza bezpieczeństwa operacji ( ABO ) jest systematyczną oceną wszystkich czynników ryzyka, dokonywaną przed rozpoczęciem danej operacji i wprowadzającą w poszczególne sekwencje operacji, takie działania które dodatkowo eliminują, bądź ograniczają rozpoznane czynniki ryzyka występujące w czasie przygotowania i wykonywania danej Operacji.

Jako czynniki ryzyka określa się wszystkie aspekty, które w sposób bezpośredni, bądź pośredni mogą mieć wpływ na możliwość spowodowania uszczerbku wśród załogi, zniszczeń w środowisku naturalnym, bądź w wyposażeniu firmy.

3.2. Osoby zaangażowane w sporządzanie i wykonanie Operacji.
Poszczególne urządzenia wiertnicze PNIG Kraków mogą różnić się pod względem wyposażenia technicznego, jednak we wszystkich jednostkach muszą być zaangażowane osoby spełniające określone role w sporządzaniu dokumentu ABO i wykonywaniu pracy zgodnie z analizą bezpieczeństwa operacji.

Osoby te wymienione są poniżej.

3.2.1. Osoba nadzorująca ABO
Zawsze musi być wyznaczona osoba nadzorująca ABO. Zwykle jest to osoba odpowiedzialna za wykonywanie aktualnie prowadzonych prac, kierownik rejonu, - bądź ktoś specjalnie wyznaczony do tej roli. Nadzorujący ABO winien zwołać wybranych pracowników i prowadzić spotkanie. Osoba nadzorująca jest odpowiedzialna za prawidłowe sporządzenie dokumentu ABO, wpisanie nazwisk uczestników spotkania na listę grupy ABO. Poszczególni pracownicy mają prawo zgłosić swoje uwagi, a po dyskusji winni potwierdzić zrozumienie zastosowanych metod i sposobu użycia sprzętu i narzędzi służących do przeprowadzenia pracy.

Osoba nadzorująca winna gwarantować, że zadanie zostało zaplanowane i zrealizowane zgodnie z uzgodnionym i podpisanym dokumentem ABO, co powinna odnotować w dokumencie.

3.2.2. Osoba Odpowiedzialna za wykonanie pracy
Jest to Osoba Odpowiedzialna za wykonanie aktualnej operacji technologicznej.

3.2.3. Grupa Robocza
Do grupy roboczej zaliczono każdego pracownika zmianowego i serwisów zaangażowany w realizację aktualnej pracy.

3.2.4. Grupa ABO
Są to wszyscy pracownicy, którzy biorą udział w Realizacji ABO, czyli:
  • nadzorujący ABO,

  • odpowiedzialny za wykonanie pracy,

  • kierownika rejonu / operacji,

  • kierownik wiertni,

  • specjalista ds. BHP,

  • grupa robocza.
Metody i Wymagania przy Planowaniu i Wykonywaniu ABO

3.2.5. Określenie konieczności sporządzenia ABO.
Ocena potrzeby sporządzenia ABO winna być wykonywana na wszystkich etapach pracy; od etapu planowania, aż po wykonanie. Każdy kto jest zaangażowany w planowanie, zatwierdzanie i wykonanie pracy, bądź sporządza pozwolenia na pracę powinien ocenić konieczność sporządzenia analizy bezpieczeństwa operacji (ABO).

Gdy potwierdzona zostanie konieczność sporządzenia ABO, należy wyznaczyć osobę nadzorującą.

3.2.6. Wymagania Sporządzenia ABO
Analiza bezpieczeństwa operacji (ABO) jest wymagana wtedy, gdy są obecne czynniki ryzyka, a nie są one w sposób wystarczający określone i kontrolowane poprzez odpowiednią procedurę lub pozwolenie na pracę. (PNP).

Można to zilustrować w sposób pokazany na rys. 3.
Rys. 3 Sito zmniejszające Ryzyko

Przy ocenie konieczności sporządzania analizy bezpieczeństwa operacji (ABO) należy wziąć pod uwagę typowe czynniki ryzyka wymienione poniżej.
  • Czy występują odstępstwa w Projektowanej Pracy w stosunku do posiadanej Procedury?

  • Czy wszystkie Czynniki Ryzyka są określone i kontrolowane poprzez Pozwolenie na Pracę?

  • Czy przy tym rodzaju pracy zdarzały się Zdarzenia Niebezpieczne / Wypadki ?

  • Czy praca jest uważana jako ryzykowną, złożoną, bądź wykonywana będzie przez wielu podwykonawców?

  • Czy do nowego rodzaju Sprzętu są dostępne Procedury bądź Instrukcje ?

  • Czy Pracownicy mają doświadczenie w wykonywaniu projektowanej pracy?


3.2.7. Przeprowadzenie Analizy Bezpieczeństwa Operacji
Metodę analizy bezpieczeństwa operacji (ABO) stosuje się po to by rozpoznać i kontrolować występujące czynniki ryzyka.

Przeprowadzenie analizy bezpieczeństwa operacji jest wykonywane w następującej kolejności:
  • dokonaj fizycznej inspekcji obszaru operacji,

  • zwołaj zebranie Grupy ABO i wpisz nazwiska na listę obecności,

  • podziel planowaną operację na sekwencje kolejnych czynności,

  • określ czynniki ryzyka oraz niebezpieczeństwa dla każdej z czynności,

  • określ i zapisz dla każdej czynności - środki i metody eliminujące niebezpieczeństwo / zmniejszające ryzyko,

  • włącz w proces analizy wszystkich uczestników grupy ABO,

  • weź pod uwagę poprzednie doświadczenia, zastosuj matrycę oceny ryzyka,

  • oceń poziom aktualnego / zmniejszonego ryzyka i zdecyduj czy możesz go zaakceptować,

  • sporządź dokument ABO podając; typ urządzenia, opis operacji, datę operacji, numer ABO, numer PNP ( jeżeli jest wydane ),

  • wpisz osobę nadzorującą ABO, odpowiedzialnego za wykonanie pracy, grupę roboczą.

  • określ sprzęt ochrony osobistej wymagany podczas operacji,

  • zdecyduj o odgrodzeniu terenu operacji, odłączeniu i oznakowaniu urządzeń,

  • uzyskaj zatwierdzenie dokumentu ABO przez przedstawiciela inwestora.


3.2.8. Wykonanie Pracy zgodnie z ABO

3.2.8.1. Przeprowadź Zebranie Instruktażowe
Pomimo, że spotkanie grupy ABO odbyło się, przed samym rozpoczęciem pracy przeprowadź zebranie instruktażowe.

3.3.4.2. Sprawdź warunki pracy
Osoba odpowiedzialna za wykonanie pracy musi upewnić się, że wszystkie wymagania bezpieczeństwa dotyczące warunków pracy są spełnione.

3.3.4.3. Zastosuj wszystkie Środki i Metody Eliminacji Niebezpieczeństwa
Osoba odpowiedzialna za wykonanie pracy musi być pewna, że wszystkie wymienione w ABO; środki i metody eliminujące niebezpieczeństwo oraz zmniejszające ryzyko będą zastosowane.

3.3.4.4. Niespodziewane Sytuacje / Zmiany w czasie pracy
W przypadku wystąpienia niezgodności z ABO, praca musi zostać zatrzymana, warunki pracy ponownie przeanalizowane, a następnie powinien zostać sporządzony nowy dokument ABO.

3.3.4.5. Zmiana pracowników
Jeżeli osoba odpowiedzialna za wykonanie pracy opuszcza rejon pracy, musi wyznaczyć nową osobę odpowiedzialną i poinformować o tym pracowników.
Wówczas dokonuje się ponownej analizy bezpieczeństwa operacji z nowymi pracownikami, jeżeli nie brali oni udziału w pierwszym zebraniu grupy ABO i wpisuje się ich nazwiska na listę obecności.

3.3.4.6. Ocena wykonania Pracy zgodnie z ABO
Po zakończeniu pracy nadzorujący ABO powinien krótko podsumować zebrane doświadczenia. Ujawnić czy nie pojawiły się niespodziewane dodatkowe czynniki ryzyka oraz czy miało to wpływ na pracę wykonywaną zgodnie z ABO.

3.4. Przechowywanie Dokumentów ABO
Dokumentacja ABO winna być przechowywana w Sekcji BHP na urządzeniu wiertniczym, kopie ABO winny być dostarczane inwestorowi.

3.5. Nauka i Wymiana Doświadczeń
Doświadczenia z prac które wymagają sporządzania ABO mogą być wykorzystywane podczas sporządzania następnych dokumentów ABO. Za każdym razem winny być uwzględniane specyficzne wymagania inwestora.

3.6. Schemat Planowania i Wykonania ABO
Analiza bezpieczeństwa operacji (ABO) jest planowana i wykonywana zgodnie z etapami przedstawionymi na rys. 4.
Rys. 4 Schemat planowania i wykonania ABO

3.7. Ocena Ryzyka - Prawdopodobieństwo i Szkodliwość
W niektórych przypadkach może się okazać wskazane by grupa ABO użyła matrycy ryzyka w celu oceny ryzyka związanego z prawdopodobieństwem wystąpienia zagrożenia i szkodliwością zdarzenia. Pracę niosące duże i średnie ryzyko winne być szczegółowo przeanalizowane pod względem eliminacji niebezpieczeństw i metod zmniejszenia ryzyka.

3.8 Stosowanie Matrycy Ryzyka
Matryca ryzyka jest używana w celu określenia ryzyka poprzez wykreślenie na jednej osi prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia, a na drugiej osi szkodliwości zdarzenia. Dokonuje się to dla każdej sekwencji pracy wyszczególnionej w dokumencie ABO. W przypadku wystąpienia średniego, bądź dużego stopnia ryzyka, konieczne jest podjęcie dodatkowych działań zwiększających bezpieczeństwo operacji.

W Tabeli 1. przedstawiono prostą, trójstopniową matrycę prawdopodobieństwa i szkodliwości, która może być użyteczna w ocenie ryzyka przy przygotowywaniu dokumentów ABO.
Tabela 1 Ryzyko, szkodliwość, prawdopodobieństwo

3.9. Schemat analizy bezpieczeństwa operacji
Rys. 5 Schemat analizy bezpieczeństwa operacji

3.10. Lista Kontrolna Analizy Bezpieczeństwa Operacji
Tabela 2. Lista kontrolna ABO

4. ROZWIĄZANIE PROBLEMU

4.1. Opis analizowanej operacji
W czerwcu roku 2006 w związku przystąpieniem do przetargu na prace wiertnicze w Mozambiku, przedstawiono materiały z zakresu HSE firmie południowo-afrykańskiej "SASOL".
W trakcie analizy dostarczonych dokumentów stwierdzono brak analiz bezpieczeństwa operacji ( Job Safety Analysis ), dlatego też w Poszukiwaniach Nafty i Gazu Sp. z o.o. w Krakowie przystąpiono do opracowania w języku angielskim tych analiz.

W sumie opracowano ponad 200 JSA w zakresie prowadzenia prac wiertniczych na lądzie. Dokumenty te zostały zweryfikowane podczas pracy urządzenia wiertniczego Ideco 750 dla firmy "Tethys Oil" w Danii.

Obecnie są one wykorzystywane przy pracy trzech urządzeń wiertniczych pracujących w Mozambiku dla firmy naftowej "SASOL". Poniżej przedstawiono listę Analiz Bezpieczeństwa Operacji wykonanych w ramach opracowania..

4.2. Lista Podgrup Analiz Bezpieczeństwa Operacji opracowanych dla potrzeb wiertni:
4.2.1. A. Montaż, demontaż urządzenia - 11 ABO
4.2.2. B. Prace szybowe - 7 ABO
4.2.3. C. Wiercenie i dodawanie przewodu - 9 ABO
4.2.4. D. Zapuszczanie zestawu przewodu - 10 ABO
4.2.5. E. Zapuszczanie rur okładzinowych, cementowanie - 14 ABO
4.2.6. F. Pomiary geofizyczne, zapuszczanie syfonówek, próby - 10 ABO
4.2.7. G. Sprzęt wiertniczy - obsługa i badanie - 17 ABO
4.2.8. H. System płuczkowy - 8 ABO
4.2.9. I. Sprzęt mechaniczny - 9 ABO
4.2.10. J. Sprzęt elektryczny - 12 ABO
4.2.11. K. Top Drive - 5 ABO
4.2.12. L. Środki transportu, dźwig, wózek widłowy - 5 ABO
4.2.13. M. Załadunek, rozładunek, różne - 19 ABO
4.2.14. N. Spawanie i cięcie - 9 ABO
4.2.15. O. Kamp i katering - 14 ABO

4.3. Przykłady opracowanych Analiz Bezpieczeństwa Operacji dla Urządzeń Wiertniczych Poszukiwań Nafty i Gazu Kraków Sp. z o.o.
ABO Nr. A05 Podnoszenie / Opuszczanie Masztu
Rys. 6 Podnoszenie masztu urządzenia wiertniczego Ideco 1200

4.3.1. ABO Nr. A08 Podnoszenie Wyciągu
Rys. 7 Montaż Leżni Wyciągu urządzenia wiertniczego Ideco 1200

5. STWIERDZENIA KOŃCOWE I WNIOSKI.

5.1.Zastosowanie analiz bezpieczeństwa operacji pozwoliło na podniesienie poziomu BHP podczas wykonywania prac na urządzeniach wiertniczych do poziomu światowego.

5.2. Załogi urządzeń wiertniczych Poszukiwań Nafty i Gazu w Krakowie pracując w Mozambiku dla firmy "SASOL" z Republiki Południowej Afryki stosują Job Safety Analysis i potwierdzają ich przydatność.

5.3 Obecnie wprowadza się ABO w wersji rosyjsko językowej na wiertniach pracujących w Kazachstanie.

5.4 Aktualnie prowadzi się modyfikację opracowanych ABO, a w szczególności przygotowuje się do wprowadzenia elektronicznych wersji zarządzania pozwoleniami na pracę oraz analizami bezpieczeństwa operacji na poszczególnych urządzeniach wiertniczych jak i w zagranicznych Oddziałach PNiG Kraków Sp. z o.o.
×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

SŁOWA KLUCZOWE I ALERTY

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Procedury analizy bezpieczeństwa operacji (Job Safety Analysis) w międzynarodowych kompaniach naftowych

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!