Zmiany w ustawie o zapasach obowiązkowych

Zmiany w ustawie o zapasach obowiązkowych
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022

Patrząc z zewnątrz, można odnieść wrażenie, że proces implementacji Dyrektywy Rady 2009/119/WE nadmiernie się przedłuża. Jednak z całą pewnością niezasadne jest stwierdzenie, że nowelizacja ustawy utknęła w jakimś martwym punkcie - rozmowa z Jackiem Bąkowskim, prezesem Agencji Rezerw Materiałowych

Nowelizacja ustawy o zapasach obowiązkowych stanowi m.in. implementację Dyrektywy Rady 2009/119/WE z 14 września 2009 r., nakładającej na państwa członkowskie UE obowiązek utrzymywania minimalnych zapasów ropy naftowej lub produktów ropopochodnych. Jej wprowadzenie do krajowego porządku prawnego miało nastąpić do 31 grudnia 2012 r. Jednak prace nad nowelizacją ustawy utknęły, projekt nie został jeszcze skierowany do Sejmu RP, a termin wprowadzenia zmian jest wciąż przesuwany. Co Polska na tym traci?

- Rzeczywiście, patrząc z zewnątrz, można odnieść wrażenie, że proces implementacji Dyrektywy Rady 2009/119/WE nadmiernie się przedłuża. Jednak z całą pewnością niezasadne jest stwierdzenie, że nowelizacja ustawy utknęła w jakimś martwym punkcie. Cały czas były i są prowadzone intensywne prace dotyczące określenia szczegółowego i transparentnego sposobu finansowania zapasów agencyjnych, uwzględniającego zarówno specyfikę realizowanych przez Agencję zadań, jak i zasady gospodarowania środkami publicznymi. Wydaje się, że po ostatnim posiedzeniu Komitetu Stałego Rady Ministrów i Komisji Prawniczej wszystkie kwestie zostały właściwie uregulowane i można założyć, że dalsze prace legislacyjne ulegną znacznemu przyspieszeniu. Chciałbym podkreślić, że przedmiotowa nowela ustawy o zapasach paliw jest daleko idąca, znacząco zmieniająca polski system zapasów interwencyjnych, obszerna i bardzo trudna technicznie, co ma również wpływ na tempo prac. Z kontaktów z zagranicznymi odpowiednikami Agencji Rezerw Materiałowych w innych krajach wiem, że tempo implementacji Dyrektywy o zapasach w Polsce jest podobne jak w innych państw. Należy jednak zaznaczyć, że sam fakt niezaimplementowania Dyrektywy Rady 2009/119/WE w żadnej mierze nie wpływa ujemnie na poziom bezpieczeństwa paliwowego państwa. System gromadzenia i utrzymywania zapasów interwencyjnych ropy naftowej i produktów naftowych funkcjonuje w sposób ciągły i stabilny niezależnie od stopnia zaawansowania procesu legislacyjnego dotyczącego nowelizacji ustawy.

Do głównych zmian w systemie zapasów interwencyjnych należy plan zastąpienia "zużycia wewnętrznego ropy naftowej i produktów naftowych" "przywozem netto ropy naftowej i produktów naftowych wyrażonym w ekwiwalencie ropy naftowej". Będzie to stanowić podstawę do obliczenia wymaganej ilości zapasów interwencyjnych. Czy taka zmiana spowoduje obniżenie ogólnych kosztów tworzenia systemu interwencyjnego?

- Implementacja postanowień dyrektywy 2009/119/WE w zakresie sposobu obliczania wymaganej ilości zapasów, polegająca na zmianie sposobu obliczania minimalnej ilości wymaganych zapasów interwencyjnych poprzez zastąpienie zużycia wewnętrznego ropy naftowej i produktów naftowych przywozem netto ropy naftowej i produktów naftowych wyrażonym w ekwiwalencie ropy naftowej wpłynie na obniżenie wymaganej ilości zapasów interwencyjnych w skali kraju. Szacunkowo wymagana ilość zapasów interwencyjnych w wyniku zmiany sposobu obliczania obniży się o ok. 320 tys. ton ekwiwalentu ropy naftowej. Mniejsze zobowiązania w zakresie tworzenia i utrzymywania zapasów ropy naftowej i paliw wpłyną bezpośrednio na obniżenie kosztów funkcjonowania całego systemu zapasów interwencyjnych.

Zmniejszeniu będzie ulegać stopniowo wielkość obowiązku producentów i handlowców w zakresie zapasów ropy naftowej i paliw z wyłączeniem gazu płynnego (LPG) aż do osiągnięcia poziomu 53 dni średniej dziennej produkcji lub przywozu z końcem 2017 r. Wielkość obowiązku w zakresie gazu płynnego pozostaje na dotychczasowym poziomie 30 dni. Czy takie zmiany ułatwią ARM dostęp do zapasów?

- Zmiany te, prowadzące w rzeczywistości do przekształcenia dotychczas obowiązującego w Polsce systemu zapasów interwencyjnych z systemu "państwowo-przemysłowego" w system "agencyjno-przemysłowy", stanowią bardzo istotny element implementacji Dyrektywy w zakresie dostępności zapasów. Zwiększanie ilości zapasów utrzymywanych przez Agencję to tym samym zwiększanie wielkości zapasów, do których dostęp będzie łatwiejszy, prostszy i szybszy. Nie bez znaczenia jest fakt, że zapasy agencyjne stanowić będą majątek Skarbu Państwa. Ponadto w projekcie nowelizacji ustawy proponuje się uzupełnienie dotychczasowych rozwiązań o przepisy, które w istocie definiują pojęcie "dyspozycyjności" zapasów. Zobowiązują one podmioty, na które ustawa nakłada obowiązek utrzymywania zapasów interwencyjnych, do zapewnienia ich nieograniczonej dyspozycyjności, rozumianej jako brak ograniczeń prawnych i faktycznych, z jednoczesnym wyraźnym zastrzeżeniem, że podmioty, na które nakłada się obowiązek utrzymywania zapasów interwencyjnych, mogą ustanawiać ograniczenia prawne lub faktyczne na zapasach interwencyjnych, pod warunkiem, że ustanowione ograniczenia nie uniemożliwiają lub nie utrudniają interwencyjnego uwolnienia tych zapasów w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa oraz w sytuacji konieczności wypełnienia zobowiązań międzynarodowych.

Dodatkowo określono, że zapasy interwencyjne utrzymuje się w magazynach zapewniających ich dostępność fizyczną, rozumianą jako parametry techniczne magazynów oraz związanych z tymi magazynami systemów przesyłowych i transportowych, umożliwiające w stosownym czasie interwencyjne uwolnienie całości zapasów interwencyjnych zmagazynowanych w danym magazynie.

Wątpliwości wielu przedsiębiorców z branży paliw budzi regulacja dotycząca momentu powstania obowiązku zapłaty opłaty zapasowej. Czy taka konstrukcja pozwoli przedsiębiorcom zobowiązanym do utrzymywania zapasów obowiązkowych uzyskać dostateczne korzyści finansowe? Jak należy precyzyjnie wyliczyć moment, w którym powinna zostać dokonana opłata paliwowa?

- Projekt nowelizacji ustawy precyzyjnie określa moment, w którym powinna zostać dokonana opłata paliwowa. Zgodnie z nim producenci i handlowcy są obowiązani wpłacać opłatę zapasową w terminie do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła produkcja lub przywóz paliw na rachunek Funduszu Zapasów Agencyjnych.

Obowiązek uiszczania opłaty zapasowej został technicznie ukształtowany w odmienny sposób niż obowiązek tworzenia i utrzymywania zapasów obowiązkowych. Podstawą obliczenia opłaty zapasowej będzie ilość paliw przywiezionych lub wyprodukowanych w danym miesiącu kalendarzowym. Proponowane rozwiązanie jednoznacznie i w sposób niepozostawiający pola do interpretacji określające termin uiszczania opłaty zapasowej ma służyć przede wszystkim sprawiedliwemu rozłożeniu kosztów utrzymywania zapasów agencyjnych wśród przedsiębiorców i wynikać z ich faktycznej działalności rynkowej.

Ponadto, związane z wprowadzeniem ustawy zapasowej przejęcie części zobowiązania w zakresie tworzenia i utrzymywania zapasów obowiązkowych przez Agencję wpłynie pozytywnie na bilanse spółek naftowych. Obniżenie w pierwszym okresie o 10 %, a do końca 2017 r. o 30 % wielkości utrzymywanych przez przedsiębiorców zapasów obowiązkowych ropy naftowej lub paliw z wyłączeniem gazu płynnego (LPG) zmieni podział obciążeń związanych z funkcjonowaniem systemu zapasów pomiędzy sektor naftowy oraz organy publiczne. Systematyczne przenoszenie obowiązku tworzenia zapasów z przedsiębiorców na Agencję pozwoli im uzyskiwać znaczące środki finansowe wynikające ze zmniejszania zapasów oraz konieczności ich utrzymywania lub wynajmowania dodatkowej infrastruktury. Szacowana wartość 10% zapasów obowiązkowych ropy naftowej lub paliw przy dzisiejszych cenach wynosi ok. 1 mld 483 mln zł, natomiast wartość pomniejszonych zapasów obowiązkowych od 2014 do 2017 roku wynosić będzie ok. 4 mld 450 mln zł.

Czy nowelizacja ustawy o zapasach obowiązkowych zmniejszy udział "szarej strefy" w obrocie paliwami?

- Zakłada się, że proponowane rozwiązania wpłyną pozytywnie na zmniejszenie "szarej strefy" w obrocie paliwami. Zmniejszenie obciążeń przedsiębiorców w zakresie funkcjonowania systemu zapasów obowiązkowych poprzez systematyczne przenoszenie na Agencję obowiązku ich tworzenia powinno odnieść korzystny skutek w tym zakresie i zachęcić przedsiębiorców do ujawniania prowadzonej działalności.

Niewątpliwie pozytywny wpływ na ograniczenie "szarej strefy" powinna mieć również zmiana definicji pierwszego roku wykonywania działalności gospodarczej w zakresie produkcji lub przywozu ropy naftowej lub paliw. Dotychczasowa odnosiła się do roku kalendarzowego - obecnie będzie to kolejnych 12 miesięcy kalendarzowych, rozpoczynając od miesiąca, w którym przedsiębiorca rozpoczął wykonywanie działalności gospodarczej. Zmiana ta wpłynie na ograniczenie procederu rozpoczynania działalności w ostatnich dniach roku w celu wykorzystania możliwości tworzenia zapasów na minimalnym poziomie wynikającym z niewielkiego przywozu w roku poprzednim.

Dodatkowym czynnikiem wydatnie ograniczającym "szarą strefę" jest bieżąca współpraca Agencji z instytucjami państwowymi realizującymi zadania w obszarze szeroko rozumianej branży paliwowej, w tym w szczególności ze służbami celnymi.

Czy wprowadzenie zmian proponowanych w ustawie o zapasach może spowodować wzrost cen paliw?

- W ocenie Agencji zmiany te nie powinny wpłynąć na wzrost cen paliw. Zarówno dotychczas funkcjonujący, jak i nowy system tworzenia i utrzymywania zapasów związane są z ponoszeniem pewnych kosztów, które mają wpływ na cenę paliw. Obecnie koszt tworzenia zapasów wliczony jest w ceny hurtowe paliw, a nowe rozwiązania nie wprowadzają w tym względzie dodatkowych obciążeń.

Jednocześnie trzeba podkreślić, że hamująco na ewentualny wzrost cen paliw powinny wpłynąć następujące czynniki związane z proponowanymi rozwiązaniami: ograniczenie kosztów funkcjonowania systemu zapasów poprzez włączenie do zapasów agencyjnych dotychczasowych rezerw strategicznych ropy i produktów naftowych utrzymywanych przez Agencję Rezerw Materiałowych; zmniejszenie kosztów tworzenia zapasów, jak również kosztów przechowywania zapasów, wynikające z uwolnionych mocy magazynowych, co musi spowodować zwiększenie konkurencyjności na rynku magazynowym, która winna przełożyć się na koszty przechowywania i dystrybucji paliw.

Ponadto, jak już wspomniałem, nowy sposób obliczania wymaganego poziomu zapasów interwencyjnych będzie skutkował pojawieniem się na rynku dodatkowych ilości ropy naftowej i paliw pochodzących z zapasów bezpośrednio po wejściu w życie nowych przepisów, a także paliw i ropy naftowej uwalnianych corocznie przez przedsiębiorców z zapasów obowiązkowych stosownie do harmonogramu pomniejszania zapasów przedsiębiorców. W tej sytuacji rachunek ekonomiczny wskazuje na to, że ceny paliw nie tylko nie powinny wzrosnąć, ale wręcz należy liczyć się z tym, że mogą one zmaleć.
Generalnie należy przyjąć, że nowy system zapasów interwencyjnych jest bardzo korzystny zarówno dla przedsiębiorców obowiązanych do tworzenia zapasów, jak i dla rynku paliw, dlatego z taką niecierpliwością sektor naftowy oczekuje na nowelizację ustawy o zapasach interwencyjnych, co jest w pełni zrozumiałe.

Jednak, nawet uwzględniając powyższe uwarunkowania - po wejściu w życie nowych rozwiązań - trudno ostatecznie przewidzieć zachowania polskiego rynku paliwowego i tym samym kierunek kształtowania się cen paliw, zwłaszcza w kontekście niestabilnych cen ropy naftowej na rynkach światowych.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Ewa Likowska
×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

SŁOWA KLUCZOWE I ALERTY

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Zmiany w ustawie o zapasach obowiązkowych

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!